top of page

Is COVID 19 De Pest?


Meer dan 2000 dodelijke slachtoffers heeft het Coronavirus nu mondiaal op zijn kerfstok. Inmiddels heeft COVID-19 ook in Nederland voet aan de grond gekregen. De media leggen elke beweging van het virus met grote precisie vast. En dat is natuurlijk goed. Waar zouden we zijn zonder informatie? Maar ergens las ik dat Nederland er 17 miljoen virologen bij heeft. Mensen leggen klinkende munt neer voor mondkapjes en de handgels zijn niet aan te slepen.

Zo'n woest om zich heen grijpend virus roept herinneringen op aan 2014, toen het Ebolavirus Afrika met de rug tegen de muur zette. Ik schreef er destijds een stukje over voor Boekwinkel Van Pampus. En natuurlijk verwees ik daarin naar Camus' De Pest., samen met enkele andere titels die NRC-correspondent Michiel Krielaars in zijn column noemt, de meest voor de hand liggende literatuur om in deze tijden op terug te grijpen.

"Franz Kafka zegt in zijn beroemde metafoor dat een boek moet zijn als een bijl die inhakt op de bevroren zee binnenin ons. De Pest is zo’n boek. Misschien komt het door de verschrikkelijke berichten over Ebola die het boek z’n actualiteitswaarde geven. De dierenlijken, die de ziekte op de mens overbrengen, het aanvankelijke ongeloof over de ernst van de ziekte, de halfbakken voorzorgsmaatregelen van de overheid in waarmee de pest zijn intrede doet. We hebben het allemaal recent in de krant terug kunnen lezen. Maar ook het feit dat nabestaanden de hen vertrouwde begrafenisrituelen los moeten laten, het wantrouwen dat mensen gaan koesteren jegens elkaar, want wie heeft het, wie heeft het niet?

Camus heeft het in zijn boek over de verpaupering die ontstaat door het uitroepen van de noodtoestand, het terugvallen op bijgeloof en het wegvallen van arbeidskrachten. Iets dergelijks is er nu in West-Afrika aan de orde van de dag. Van de week kopte het NRC ‘Heel West-Afrika in quarantaine plaatsen is een slecht idee’. Waarom zo’n isolement fataal kan zijn voor het toch al zwakke werelddeel, kun je lezen in De Pest.

Camus schreef De Pest echter niet als neerslag van een letterlijke ziekte-uitbraak, voor hem is de vertelling een metafoor voor de wereld in de periode 1940-1945. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog liep de mens met het constante wantrouwen in het lijf, wie was besmet met het nazisme, en wie was vrij. Analoog aan Hannah Arendt, met wie hij al voor de oorlog goed bevriend was, schrijft Camus: “Het kwaad van de wereld komt bijna altijd voort uit onwetendheid, en goede bedoelingen die niet gestuurd worden door het verstand kunnen evenveel schade aanrichten als slechte. De mens is eerder goed dan slecht en in de praktijk ligt daar niet het probleem. Maar hij is meer of minder onwetend, en daar is wat men deugd of ondeugd noemt, waarbij de meest wanhopig makende ondeugd de onwetendheid is die alles meent te weten en zich dan het recht toe-eigent om te doden.”

Daarnaast is het boek ook een prachtig eerbetoon aan Kafka’s Het Proces, met een soortgelijke verteltrant en een personage dat Het Proces leest, door de verteller gemisinterpreteerd als detective".

Toen ik de column herlas, dacht ik: Ja, de tijden herleven. Toch is de gelijkenis niet compleet. Omdat Afrika in 2014 het zwaarst getroffen werelddeel was, zijn we geneigd weer met argusogen die kant op te kijken. "Het is niet juist om er zomaar van uit te gaan dat Afrika het kwetsbaarst is en het minst voorbereid”, citeert NRC de Senegalese directeur van het medisch Instituut Pasteur in Dakar, Amadou Alpha Sall: „Dat is gebaseerd op hoe men Afrika ziet – niet op wat er eigenlijk gebeurt.” Sommige Afrikaanse landen hebben geleerd van eerdere epidemieën, artsen zijn doordrongen van het belang snel te communiceren, "en de bevolking [is] gewend aan het ondergaan van tests".

Ik geloof erin dat kennis dit specifieke kwaad in de wereld kan reduceren. Ook als dat betekent dat mondkapjes en handgel de nieuwe tulpenbollen worden.



Featured Posts
Recent Posts
Archive
Search By Tags
Follow Us
  • Facebook Basic Square
  • Twitter Basic Square
  • Google+ Basic Square

Bel me:

T: 06 26 94 12 33  
 

Mail me:

Ginavandenberg1509<at>gmail.com

 

  • facebook

© 2020 Gina van den Berg

gemaakt met Wix.com
 

bottom of page